Biodiversiteit en groenblauwe dooradering realiseren met agroforestry
Kan agroforestry bijdragen aan biodiversiteitsherstel en groenblauwe dooradering, en zo ja, onder welke omstandigheden? Deze vraag was het begin van mijn zoektocht een jaar geleden. De vraag was makkelijker gesteld dan beantwoord. Ik sprak met veel experts, een hapklaar antwoord bleek er niet te zijn. Wel is bekend dat landschapselementen, zoals heggen, houtwallen en rijen knotwilgen bijdragen aan biodiversiteitsherstel. Als je bijvoorbeeld 3-7% van de randen van landbouwpercelen met houtige elementen inricht, kan 37-75% van de maximale soortenrijkdom terugkeren (Cormont et al., 2016). Dit is enorm veel en lijkt efficiënter dan de 80-20-regel. Reden genoeg om hier verder in te duiken.
10% groenblauwe dooradering
Het Aanvalsplan Landschap, gelanceerd in 2022, heeft als doel biodiversiteit te herstellen en bij te dragen aan o.a. klimaatadaptatie en waterkwaliteit (Samen voor Biodiversiteit, 2022). Dit gebeurt door een netwerk van groene en blauwe landschapselementen op 10% van het landoppervlak aan te leggen. Een verhoging van 7% ten opzichte van de huidige 3%. Deze elementen, zoals heggen, bomen, hagen, natuurvriendelijke oevers, poelen en slootbeheer, vormen de groenblauwe dooradering. Agroforestry wordt genoemd als een mogelijke bijdrage aan deze 10%.
Landschapselementen met voedselproductie
Agroforestry, het integreren van bomen en struiken op landbouwgrond, biedt verschillende functies. Naast voedselproductie, zoals fruit en noten, kan het ook bijdragen aan ecosysteemdiensten zoals verhoogde biodiversiteit, schoon water, klimaatadaptatie en het beschikbaar maken van mineralen uit diepere bodemlagen (Strootman Landschapsarchitecten, 2023). Agroforestry zou dus vergelijkbare diensten kunnen leveren als landschapselementen, met daar bovenop voedselproductie. Dit is interessant voor boeren op zoek naar toekomstbestendige manieren van landbouw en biedt kansen voor efficiënt grondgebruik, investeringen en ondernemerschap. Tegelijkertijd zijn er nog veel vragen over hoe agroforestry past in het landbouwsysteem en welke voorwaarden gesteld moeten worden om bij te dragen aan biodiversiteitsherstel.
Inzicht in ontwerp, beheer en subsidies
Om meer inzicht te krijgen in de randvoorwaarden voor agroforestry en biodiversiteitsherstel, hebben we Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel gevraagd hier onderzoek naar te doen. Zij gingen in gesprek met agroforestry-experts en ecologen.
Ik ben erg blij met het resultaat van dit onderzoek. Het geeft inzicht in de ontwerp- en beheerfactoren die bijdragen aan de biodiversiteitswaarde van agroforestry-percelen. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk om in de ontwerpfase rekening te houden met het percentage inheemse soorten en de vegetatiestructuur. Bij beheer gaat het om de intensiteit van verstoring door o.a. maaien en mestgebruik, maar ook de leeftijd die een struik of boom mag krijgen. Het onderzoek geeft ook inzicht in de (on)mogelijkheden voor subsidies en de dilemma’s waar agrariërs in de praktijk vaak tegenaan lopen.
Rapport en factsheet
De resultaten van het onderzoek van Deltaplan Biodiversiteitsherstel zijn terug te vinden in dit rapport. Daarnaast heeft Wageningen University & Research (WUR) de resultaten vertaald in een factsheet. Deze factsheet is onderdeel van een reeks aan factsheets over agroforestry van de WUR.
Voorbeeld van een landschap voor en na het weghalen van een groot deel van de landschapselementen (Bron: Vos en Jochem, 2016).
Wil je meer weten of samenwerken op dit onderwerp? Neem dan contact op met Floor Ambrosius: fambrosius@wwf.nl.