Hoe groene obligaties niet per definitie groen zijn
WWF-er Christine Wortmann deelt haar visie op groene obligaties
De Nederlandse Staat heeft bekendgemaakt dat zij een nieuwe groene obligatie uit gaan geven. De Staat wil hiermee het goede voorbeeld geven aan de markt. Natuur en klimaat zijn twee zijden van dezelfde medaille. Als we de klimaat- en biodiversiteitscrisis willen oplossen, is het essentieel om tegelijkertijd geldstromen om te leiden van natuur-negatieve naar natuur-positieve uitkomsten én om natuur te integreren in financiële besluitvorming. Green Bonds, groene obligaties, hebben als instrument veel potentie om bij te dragen aan dit doel, en zijn een groeiende markt. Maar hun succes is afhankelijk van wat er wel en niet wordt gezien als ‘groen’, en hoe deze criteria worden toegepast op alles wat door de bond gefinancierd wordt. Het risico van greenwashing ligt op de loer.
Het geld van de nieuwe Green Bond is voor een deel bestemd voor dijkenprojecten die uit het Deltafonds betaald worden. Het Deltafonds financiert hiermee projecten die de waterveiligheid in Nederland zeker moeten stellen. Dit zijn hoofdzakelijk projecten waarmee dijken worden opgehoogd en versterkt met steen, staal en asfalt. Dat betekenen dat er niets wordt gedaan aan natuurherstel of klimaatmitigatie. Regelmatig gaat riviernatuur of kwelders verloren omdat hogere dijken ook breder moeten zijn en de natuur onder de dijk verdwijnt. Dit soort projecten zijn dus helemaal niet groen en zouden niet in het portfolio van een green bond mogen zitten.
Gemiste kansen voor natuurlijke oplossingen
Zo wordt de Waaldijk tussen Wolferen en Sprok op dit moment versterkt, zonder een koppeling te maken met natuurherstel. Er verdwijnt een deel van de uiterwaarden onder de dijk, waar in de toekomst natuurherstel moet plaatsvinden. De dijk wordt verhoogd met klei van ver weg. En dat terwijl er in de omliggende uiterwaarden ook klei ligt. Als je een nevengeul zou aanleggen, wat goed is voor de natuurontwikkeling, heb je de klei letterlijk voor het oprapen. Dat scheelt veel onnodig transport en CO2-uitstoot.
Een ander voorbeeld is de huidige versterking van de Afsluitdijk. Een mega-operatie, waarbij vooraf echt gekeken is naar mogelijkheden om daarmee meteen een grote plus te realiseren voor natuur en recreatie. Uiteindelijk zijn al die goede ideeën afgevallen en is gekozen voor een sober ontwerp met een enorme hoeveelheid betonblokken. Weliswaar experimenteert men daarbij met innovatieve betonmengsels die minder CO2 uitstoten, maar dit staat niet in verhouding tot de gemiste kansen om een integraal duurzaam project te realiseren.
Van sober naar ‘groen tenzij’
De dijkenprojecten die uit het Deltafonds gefinancierd worden kunnen overigens wel groen zijn. Want dijkenprojecten kunnen gecombineerd worden met natuurontwikkeling zoals bijvoorbeeld ruimte voor de rivier en het herstel van kwelders in het kustgebied. Dan hoeven de dijken minder hoog en/of sterk te worden omdat er meer ruimte is om het water door de uiterwaarden af te voeren naar zee of de kwelders voor de dijk helpen de golven te breken. Als de overheid zorgt dat deze zogenaamde natuurlijke oplossingen de voorkeursoplossing worden, door dat in de wet vast te leggen. En dan kunnen deze projecten ook prima onderdeel zijn van de groene obligatie.
Het WWF is pleitbezorger voor natuurlijke oplossingen (nature based solutions), omdat ze naar een toekomst met natuur leiden en een betere leefomgeving leiden. Het is goed dat Nederland zich laat zien met Green Bonds, maar dan moeten er wel echt groene projecten onder zitten. Dat is met het Deltafonds nu niet vanzelfsprekend het geval, maar het kan wel. Een kans dus om die stap te zetten.
Bas Roels WWF-NL senior adviseur Natuurlijke Oplossingen en Christine Wortmann WWF-NL senior adviseur Groen Financieren